بهترین روش تهیه بودجه سالانه

پشتیبان سیپا
30 آبان 1402
زمان مطالعه: 5 دقیقه

از شنبه!
فکر کنم همه ما این جمله کوتاه را شنیده باشیم.
به زبان طنز یا حتی کاملا جدی.
از شنبه جمله کوتاه و پر مفهومی است!
حقیقتا باید اسکار تنبلانه‌ترین جمله را تقدیم کرد به اولین فردی که این جمله را با این مضمون ناب به کار برده است. حیف که نمی‌دانم چه کسی است!
جانم برایتان بگوید که، از شنبه یعنی:
برای هدف من هیچ زمانی تعریف نشده است.
شنبه هیچوقت نمی‌رسد!
اصلا برنامه ریزی چه هست؟!
بله درست متوجه شدید میخواهم درباره یک برنامه ریزی خاص و ویژه بنویسم.
از آن برنامه ریزی‌هایی که دولت‌ها برای به قهقرا کشاندن یا به قله رساندن ملت‌ها می‌ریزند. البته که این برنامه ریزی تا حدودی لازمه همه سازمان‌ها و شرکت ها است. و یک پیوند ناگسستنی هم با حسابداری دارد.
خوب! توانستید به جواب این معما برسید؟
میخواهم درباره بودجه بندی و بهترین روش بودجه بندی در حسابداری بنویسم.
بله! چون معما حل شود، آسان شود!

واژه بودجه از کجا آمده است؟

جالب است بدانید که کلمه بودجه یک کلمه فارسی نیست بلکه اصالت آن یک کلمه فرانسوی است. دوست دارید داستان جذاب این کلمه را بدانید؟
در گذشته فرانسویان کلمه «بوژت» را به معنی «کیف» یا «کیسه چرمی کوچک» به کار می‌بردند.

این کلمه وارد انگلستان شد و در آنجا برای کیف کوچک حاوی مهر «وزارت دارایی» انگلستان استفاده و سپس نام کیفی شد که دریافت‌ها و پرداخت‌های کشور را در آن قرار می‌دادند.
در سال ۱۷۳۳ زمانی که وزیر دارایی انگلستان صورت دریافت‌ها و پرداخت‌ها و گزارش مالی سالانه کشور را برای نمایندگان مردم مطرح ساخت، نویسنده ناشناسی در جزوه‌ای با عنوان «کیسه‌اش باز شد» به سیاست وزیر دارایی حمله نمود و او را به شعبده بازی تشبیه کرد که کیسه حقه‌ها و کلک‌های خود را گشوده است و به طعنه گفته شد:
«سفره‌اش_بودجه‌اش_ را گشوده است»!
ودر اینجا کلمه «بوژت» فرانسوی، اندک اندک انگلیسی شد و به صورت «باجت» درآمد و سپس با همین شکل به فرانسه بازگشت و به گویش فرانسوی «بودجه» مرسوم شد.
می‌بینید، حتی یک کلمه هم سرگذشت دارد!

در اینجا بخوانید: اظهارنامه عملکرد چیست ؟

بودجه چیست؟

تعریف های زیادی برای بودجه شده است ما برای نمونه به چند مورد از آن‌ها اشاره می‌کنیم.

بیان مالی و کمی سیاسی که برای طول مدتی معین از آینده به منظور تحقق اهداف از پیش تعیین و تایید شده است. و می‌تواند شامل درآمدها، هزینه‌ها و سرمایه‌گذاری‌ها باشد.
بودجه طرحی است که نحوه تخصیص منابع مالی را به فعالیت‌های مشخص در دوره معینی نشان می‌دهد. به عبارتی بودجه منعکس کننده یک طرح کمی از برنامه‌ها و نتایج پیش بینی شده در دوره‌ای معین است.
و طبق تعریف قانون محاسبات عمومی کشور در سال 66 در مجلس شورای اسلامی، بودجه کل کشور یعنی: “بودجه کل کشور برنامه مالی دولت است، که برای یک سال مالی تهیه و حاوی پیش بینی درآمدها و سایر منابع تامین اعتبار و برآورد هزینه‌ها برای انجام عملیاتی که منجر به نیل سیاست‌ها و هدف‌های قانونی می‌شود”.

با کمی دقت متوجه می‌شویم که سه جنبه سیاسی، مالی و برنامه‌ای جزو ماهیت بودجه هستند. درواقع این سه جنبه پایه‌های تعریفی بودجه را تشکیل می‌دهند اما هرتعریفی بنابه شرایط به یکی از آن‌ها تاکید بیش‌تری می‌کند.

تهیه و تنظیم بودجه سالانه

سیپا مشاور مرجع تخصصی مشاوره مالی و حسابداری
آماده انجام کلیه امور حسابداری از جمله تهیه و تنظیم بودجه سالانه شما می‌باشد.

بهترین روش تنظیم بودجه سالانه

در هرشرکتی معمولا برای رسیدن به موفقیت اهدافی تعیین می‌شوند که برای دستیابی به آن نقطه نیاز به برنامه ریزی سازمانی است.
شما باید بدانید که در مسیر این برنامه ریزی، «بودجه» یکی از مهم‌ترین عواملی است که هر شرکت یا سازمانی به آن نیازدارد تا راه رشد و توسعه‌اش را فراهم کند. بودجه به طور کلی در تصمیم‌گیری‌های مدیریتی نقش دارد و از روش‌های مختلفی انجام می‌شود.
راستش را بخواهید در اصل بودجه دو طرف دارد: درآمدها و هزینه‌ها
چون بودجه نوعی برنامه است، بنابراین بودجه نویسی هم نوعی برنامه ریزی است که باید تا حد ممکن در جهت پیش بینی درآمدها و هزینه‌ها دقیق برآورد شود و بازدهی کار بالا برود.
آمّا!
ما در این نوشتار می‌خواهیم درباره بخش هزینه‌ها بنویسیم که درواقع همان بودجه بندی یا بودجه ریزی است.
از قدیم الایام روش‌های مختلفی برای تهیه بودجه بندی سالیانه وجود داشته است.

انواع روش‌های بودجه بندی

روش تنظیم بودجه متداول (سنتی یا خطی) :
معمولی‌ترین و قدیمی‌ترین بودجه بندی همین روش متداول است.
در این روش بودجه ریزی نوع و ماهیت هزینه‌ها را نشان می‌دهد، ولی مشخص نمی‌شود که هرهزینه‌ای برای رسیدن به چه هدفی است. و یا صرف اجرای کدام برنامه و فعالیت خاص می‌شود.
با اینکه این روش معایبی دارد اما یکی از علت‌های اصلی استفاده گسترده از آن در قدیم، ارتباط نزدیک این روش با حسابداری دولتی و امکان کنترل بودجه مناسب در آن است.
بودجه بندی افزایشی :
در این روش بودجه سال گذشته به عنوان پایه‌ای برای مصرف‌های جاری فرض و افزایش سالانه‌ای برای آن در نظر گرفته می‌شود.
این افزایش بستگی به روند تغییرات قیمت‌ها، تغییر حجم عملیات موجود، وظایف جدید و عواملی مشابه این‌ها دارد.
مزیت روش افزایشی این است که هرسال دوباره نمی‌روند کار پیچیده بودجه نویسی را از به بسم الله شروع کنند! درواقع بودجه ریزان محترم با قبول بودجه سال گذشته، تمرکزشان را روی تغییرات افزایشی و متغیر بودجه می‌گذارند.
بودجه برنامه‌ای :
بودجه، در این روش براساس وظایف، برنامه‌ها و فعالیت‌هایی که باید در سال مالی اجرایی به آن‌ها پرداخته شود، پیش بینی می‌شود.
مثل بودجه بندی متداول، اعتبارات برحسب فصل‌ها و مواد هزینه استفاده می‌شوند با این تفاوت که پیش بینی بودجه به صورت کلی نیست، بلکه براساس برنامه‌ها و فعالیت‌ها است.
مزیت‌های این روش:
الف) تسهیل تصمیم‌گیری
ب) تسهیل کنترل و نظارت
ج) جلوگیری از دوباره کاری‌های احتمالی در عملیات‌ها و…
بودجه عملیاتی :
بودجه‌ای که براساس وظایف، عملیات و پروژه‌هایی که سازمان‌ها مسئول اجرای آن هستند، تنظیم می‌شود. و در اینجا به جای توجه به کالاها و خدماتی که هزینه و خریداری می‌شود، اصل فعالیت‌ها و کارهایی که باید انجام شوند مورد توجه قرار می‌گیرند. یعنی بودجه هدفمندتر است.

حق دارید اگر مرز بودجه عملیاتی و برنامه‌ای را خیلی نامشخص می‌بینید. درواقع می‌شود گفت بودجه بندی عملیاتی، همان بودجه ریزی برنامه‌ای است که به نحو دقیق‌تر و روشن‌تری اجرای برنامه‌ها را از دید فایده و هزینه تجزیه و تحلیل می‌کند.
بودجه بندی عملیاتی بر چهارنردبان! ببخشید! چهارپایه استوار است:

حسابداری قیمت تمام شده
روش اندازه‌گیری کار
استفاده از نُرم‌ها
استفاده از استانداردها

این مطلب را از دست ندهید: نکات مهم در تحریر دفاتر قانونی که باید رعایت شوند.

هدف و مزایای بودجه عملیاتی

هدف اصلی در این روش استفاده موثر از تجهیزات و منابع انسانی برای ارائه خدمات بهتر است، تا به بهترین نحو از منابع و امکانات سازمان محافظت شود و از اختلال یا عدم عملکرد آن‌ها جلوگیری به عمل بیاید. می‌شود گفت این نوع بودجه بندی شفاف سازی هزینه‌ها را در دل خود جا داده است و چه چیزی بهتر از شفاف بودن؟

بنابراین از مزایای این روش :

شفاف سازی فرآیند بودجه ریزی
افزایش کارایی و عملکرد سازمان‌ها از طریق تمرکز منابع در جهت ضروری‌ترین و مهم‌ترین نتایج
اصلاح و بهبود تصمیم‌گیری در مورد موثرترین راه برای استفاده از منابع محدود
مسئولیت پذیر ساختن مدیران در قبال تصمیماتی که روی نتایج بودجه تاثیر دارند.
حمایت از تصمیم‌های آگاهانه و ملموس‌تر
افزایش پاسخگویی عمومی

خوب! من از نوشتن مزایای این روش خسته شدم!
درواقع مزایا و جزئیات این روش یک مقاله جداگانه می‌طلبد و ما یک قطره از دریا را به اینجا آورده‌ایم.
اصلا از قدیم گفته‌اند: چیزی که عیان است، چه حاجت به بیان است؟
حکایت همین بودجه بندی عملیاتی و مقاله ما است.
به نظرم کاملا مشهود است، که بهترین روش برای تنظیم بودجه سالانه، همین روش عملیاتی دوست داشتنی است!
لطفا اگر شما هم دستی در تعیین بودجه برای هر گوشه از ایران جان دارید، از این روش پرکاربرد غافل نشوید.